Η Γερούκη Μαργαρίτα μιλά στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ για την ανάγκη της σεξουαλικής εκπαίδευσης.

Συζήτηση με τη Μαργαρίτα Γερούκη - ΑΞΕΠΤ

Από τη Μαργαρίτα Γερούκη

Ποιοι είναι συνήθως οι θύτες;
Το γεγονός ότι κάποιος φαίνεται «καλός» δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι. Οι θύτες σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης είναι συνήθως άνθρωποι που το παιδί και η οικογένεια γνωρίζουν. Είναι άνθρωποι που χαίρουν εκτίμησης, αγαπημένα μέλη μιας οικογένειας, ομάδας, κοινότητας. Χρειάζεται λοιπόν να εκπαιδευτούμε ως γονείς και να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας ώστε να αναγνωρίζουν τις μεθόδους που οι θύτες χρησιμοποιούν.
Η συμπεριφορά του θύτη
1. Ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης δίνει ιδιαίτερη προσοχή στο παιδί
Το κάνει να νιώθει μοναδικό και ξεχωριστό. Θα μάθει τι αρέσει και τι δεν αρέσει στο παιδί και πολλές φορές θα προσπαθήσει να το κερδίσει δείχνοντας ότι μοιράζεται μαζί του αυτές τις επιλογές. «Είναι και η δική σου αγαπημένη ομάδα; Τέλεια. Θέλεις να βρω εισιτήρια για το επόμενο παιχνίδι;»
2. Ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης θα προσπαθήσει να απομονώσει το παιδί
Η πρόφαση; Ευχάριστες δραστηριότητες (βόλτα στο λούνα-παρκ, ένας αγώνας, μια συναυλία, μπάνιο στη θάλασσα, κλπ.). Θα προσπαθήσει να κάμψει σιγά σιγά και με επιδέξιο τρόπο όποιες αναστολές και αντιστάσεις του παιδιού. Θα δημιουργήσει συνθήκες που μπορεί να αναγκάσουν το παιδί να εκτεθεί μπροστά του, για παράδειγμα να αλλάξει ρούχα μπροστά του ή να περάσουν το βράδυ μαζί στο σπίτι του, στο ξενοδοχείο κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής αποστολής, στη σκηνή των διακοπών, κλπ.
3. Αθώα αγγίγματα μπροστά σας
Ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης θα προσπαθήσει να αγγίξει «αθώα» το παιδί μπροστά σας για να του αποδείξει ότι οι γονείς δεν ενοχλούνται από μια τέτοια συμπεριφορά. Θα είναι συνήθως μια αγκαλιά για αντίο, ένα φιλικό άγγιγμα των ώμων ή κάτι ανάλογο. Σε τέτοιες περιπτώσεις καλό είναι οι γονείς να έχουμε την προσοχή μας στραμμένη στις αντιδράσεις του ίδιου του παιδιού. Πόσο άνετα νιώθει το παιδί μας με αυτή την οικειότητα; Μήπως δείχνει ότι νιώθει άβολα; Είναι σημαντικό να μην πιέζουμε ποτέ ένα παιδί να δείξει στοργή ή αγάπη σε τρίτους όταν φαίνεται ότι δεν το επιθυμεί. Ένας τέτοιος εξαναγκασμός δίνει στο παιδί την αίσθηση ότι η αναγκαστική φυσική επαφή είναι αποδεκτή.
4. Οι πρώτες επαφές του θύτη με το θύμα δεν είναι σεξουαλικής φύσης
Καλό είναι να έχουμε στον νου μας ότι οι πρώτες επαφές ενός θύτη σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης με το θύμα του δεν είναι σεξουαλικές. Είναι σχεδιασμένες να κάνουν το παιδί να νιώσει ασφάλεια για να καμφθούν τυχόν αναστολές και αντιστάσεις. Σιγά σιγά οι επαφές παίρνουν σεξουαλική χροιά. Μπορεί να είναι ένα «τυχαίο» άγγιγμα στο σώμα ή μια χειρονομία. Τα παιδιά μας θα πρέπει να γνωρίζουν από νωρίς ότι η σωματική επαφή με ενήλικες υπόκειται σε συγκεκριμένους κανόνες.
5. Συζητά μαζί του για το σεξ
Ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τη φυσική περιέργεια του παιδιού για το σεξ λέγοντάς του «βρώμικα» ανέκδοτα, δείχνοντάς του πορνογραφικό υλικό ή παίζοντας μαζί του «παιχνίδια» με σεξουαλικά υπονοούμενα. Εάν παρατηρήσουμε ότι το παιδί μας αρχίζει να μιλά για το σεξ και τη σεξουαλική δραστηριότητα με λεπτομέρειες ή ένταση που δεν συνάδει με προηγούμενες συμπεριφορές του ή την ηλικία του, καλό θα ήταν να διερευνήσουμε τις συνθήκες της καθημερινότητάς του και τη συμπεριφορά των ανθρώπων που το περιβάλλουν.
6. Τα δώρα από τον θύτη στο παιδί
Ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης θα προθυμοποιηθεί να παίξει παιχνίδια με το παιδί ή θα του κάνει μικρά δώρα. Για να προσελκύσει μεγαλύτερα παιδιά ή εφήβους μπορεί να τους προσφέρει αλκοόλ ή άλλες ουσίες. Μετά από λίγο ο θύτης θα αρχίσει να ζητά «ανταλλάγματα». Αυτά θα μπορούσαν να είναι μια σεξουαλική πράξη, μια ανάρμοστη φωτογραφία, η παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού κλπ. Συχνά η έκθεση του παιδιού ή του νέου στην πορνογραφία είναι μέρος της διαδικασίας αποπλάνησης με στόχο να καμφθούν οι αναστολές του. Θα πρέπει να ελέγχουμε την πρόσβαση των παιδιών μας στο διαδίκτυο καθώς και το είδος των μηνυμάτων που λαμβάνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή την ηλεκτρονική τους αλληλογραφία. Πολλές φορές ο θύτης θα στείλει ακατάλληλα μηνύματα στην προσπάθεια αποπλάνησης του παιδιού. Με τα μεγαλύτερα παιδιά είναι επίσης σημαντικό να συζητήσουμε για την πορνογραφία.
7. Δείχνει να υποστηρίζει το παιδί
​Ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης θα προσποιηθεί τον άνθρωπο που ακούει με συμπάθεια και ενσυναίσθηση όταν για κάποιο λόγο το παιδί ή ο νέος έχει απογοητευτεί από τους γονείς ή τους φίλους του. Πολλές φορές οι θύτες στοχοποιούν εφήβους που είναι απομονωμένοι από τους συνομηλίκους τους. «Καταλαβαίνω ότι νιώθεις μόνη. Έτσι μόνος ένιωθα και εγώ στην ηλικία σου» ή «Οι γονείς σου δεν σε καταλαβαίνουν. Άφησέ με να σε βοηθήσω».
8. Προσπαθεί να κάνει το παιδί συνεργό, να το εκβιάσει ή να το απειλήσει
Άλλες φορές ο θύτης σεξουαλικής αποπλάνησης και κακοποίησης θα προσπαθήσει να καταστήσει το παιδί «συνεργό» στην αποπλάνηση. «Είσαι τόσο όμορφος, τόσο γλυκός δεν μπορώ να αντισταθώ». Θα προσπαθήσει να εκβιάσει παρουσιάζοντας αρνητικές συνέπειες ή απειλώντας «Οι γονείς σου θα θυμώσουν πολύ αν μάθουν αυτό που κάναμε», «Αν μιλήσεις για αυτό που έγινε κάτι πολύ κακό θα συμβεί στους δικούς σου». Πολλές φορές θα προσπαθήσει, μοιραζόμενος μυστικά, να ενισχύσει τη «σχέση» με το θύμα του. Το παιδί νιώθει ότι κάποιος το εμπιστεύεται και μοιράζεται σημαντικά πράγματα μαζί του. Στη συνέχεια ο δεσμός ισχυροποιείται και το παιδί θα πρέπει να κρατήσει ακόμη σοβαρότερα μυστικά που αφορούν τη σχέση του με το συγκεκριμένο πρόσωπο.

Στην Ελλάδα 16% των παιδιών είναι θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης. Πολλά παιδιά κουβαλούν τη σεξουαλική κακοποίηση καλά θαμμένη μέσα τους για χρόνια. Η έγκαιρη αποκάλυψη της τραυματικής εμπειρίας και η αναζήτηση βοήθειας είναι πολύ σημαντική. Είναι εξίσου σημαντικό τα παιδιά μας να γνωρίζουν ότι δεν φταίνε ποτέ τα ίδια για αυτό που συνέβη. 
Εκπαιδεύστε τα παιδιά σας να:

• γνωρίζουν για τα γεννητικά τους όργανα από μικρή ηλικία.
• αντιλαμβάνονται ότι η φυσική επαφή με ενηλίκους υπόκειται σε ειδικούς κανόνες.
• διακρίνουν αποπλανητικές συμπεριφορές.

Ως γονείς:

• δείξτε στο παιδί σας ότι μπορεί να σας εμπιστευτεί.
• γνωρίστε τους ενήλικες που βρίσκονται στο περιβάλλον του παιδιού σας (εκπαιδευτικούς, άλλους γονείς, προπονητές, ιερωμένους, κλπ.).
• έχετε εικόνα της διαδικτυακής δραστηριότητας του παιδιού σας.
• συνεργαστείτε με το σχολείο του.

Από τη Μαργαρίτα Γερούκη (2020)